Bij het horen van het woord ‘vrijheid’ word ik altijd heel blij. In mijn fantasie zie ik beelden van dansende mensen en versierde straten, en hoor ik muziek. Het lijkt wel alsof ik ruimer begin te ademen. Vrijheid nodigt uit om te gaan feesten. Dat doen we sowieso op 5 mei. Intussen is er nog maar een handjevol mensen die ervaren hebben wat het betekent om te leven onder een bezettende macht, om onvrij te zijn,. De vraag is dus of je vrijheid kunt ervaren zonder onvrij te zijn geweest. Een mogelijk antwoord is te vinden in de periode die begon in maart 2020.

Toen was het niet mogelijk om breeduit 75 jaar vrijheid te vieren. Corona hield ons in de greep en evenementen waren niet toegestaan. De coronaperiode heeft ons ontregeld. Alles wat voorheen vanzelfsprekend was, bleek opeens totaal anders te zijn. We mochten na negenen ’s avonds de straat niet meer op. We mochten met niet meer dan dertig mensen onze geliefden begeleiden naar hun laatste rustplaats. We werden beperkt in onze vrijheid, zou je kunnen zeggen. We werden geconfronteerd met onvrijheid, omwille van onze gezondheid en die van onze naasten.

Dankzij corona weten velen wat het tegenovergestelde is van vrijheid. En dan zijn we nog niet eens beroofd geweest van de vrijheid van meningsuiting. Tenslotte konden we nog vrijuit foeteren over overheidsbeleid, of anderszins. Toch hebben we wel geproefd aan het tegendeel van vrijheid.

Vrijheid is een gelaagd begrip. Er is een verschil tussen ‘vrij zijn van’ en ‘vrij zijn om’. Ik geef wat voorbeelden. Verstokte rokers halen letterlijk opgelucht adem, als zij vrij zijn van hun verslaving. Datzelfde geldt voor hardnekkige gamers. Als zij hun scherm dichtklappen, zijn ze vrij van de zuigende werking ervan. Daarnaast hebben we allemaal de vrijheid om: ons uit te spreken, op te staan tegen onrecht, van mening te verschillen met anderen. Er is moed voor nodig om de ‘vrijheid om’ te praktiseren. En moed is ten diepste de wil om je angst te overwinnen.

Vrijheid, het is een kostbaar goed. Je moet er bewust bij stilstaan om de essentie ervan te ervaren. Dan pas kun je met overgave vrijheid vieren.