Waar, o waar…?
Ruim acht jaar geleden, tijdens een onderzoek naar de geschiedenis van de badplaats Noordwijk, stuitte ik per toeval op een aanwijzing dat de bekende Vlaamse kunstschilder Franz Courtens (1854-1943) in ons dorp actief is geweest. In 1893 was hij volgens notariële archiefstukken de eigenaar van een atelier in Noordwijk aan Zee, waar hij – zeer aangetrokken door de Nederlandse kust en kusttaferelen – verschillende schilderijen zou hebben geschilderd. De voor mij onbekende naam van Courtens zette mij aan het denken: wie was Franz Courtens? Wat deed hij in Noordwijk? En waarom wordt hij nooit genoemd in het rijtje van Liebermann, Berkemeier en andere “Noordwijkse” schilders? In Noordwijk kent niemand hem, terwijl hij in Vlaanderen een zeer groot schilder is en in zijn Belgische geboortestad Dendermonde zelfs een standbeeld heeft gekregen!
Hiermee begon voor mij een historische zoektocht. Een zoektocht die veel interessante informatie heeft opgeleverd. Via het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen werd ik gewezen op een schilderij van Isidore Liévin De Rudder (1855-1943). De Rudder schilderde zijn tijdgenoot Courtens in zijn atelier aan zee. Jaartal van het schilderij: 1893. Warempel, hetzelfde jaar als uit de archieven. Er was zo een eerste verband tussen het schilderij, het atelier, de tijdsperiode en de schilder in Noordwijk. Maar als historicus wil je meerdere bronnen raadplegen om een historische uitspraak te kunnen doen.
Een tweede bron werd snel gevonden en betreft een herdruk van een schilderij van Courtens. Het heet In de duinen bij Noordwijk en verbeeldt een landschap waarbij de Noordwijkse duinen zijn geschilderd. In die duinen loopt een man of vrouw, licht voorovergebogen en is op de achtergrond een kerktoren waarneembaar. Ook lijkt er een molen te zien te zijn. Deze gebouwen helpen met het bepalen van de locatie waarvandaan Courtens zijn schilderij heeft gemaakt. Maar welke?
Turend over de duinen van Noordwijk zoek ik vandaag de dag nog steeds naar gelijkenissen van zijn schilderij om de exacte locatie te achterhalen. Welke kerktoren wordt nu op het schilderij getoond? Is het de kerk van Noordwijk aan Zee, van Noordwijk Binnen of toch die van Katwijk? Of heeft Courtens de afbeelding geheel verzonnen, terwijl hij gedurende een warme zomerzon dwaalde door de Nederlandse duinen… En is het schilderij daarmee echt of nep?
Franz Courtens: In de duinen bij Noordwijk.
Isidore Liévin De Rudder (1893): Courtens aan het werk in zijn atelier aan zee.
Koen
MARIJT
Beroep: Adviseur Economie en Toerisme bij de gemeente Noordwijk
Woont: in Noordwijk
Hobby’s: fietsen, lezen, alles met geschiedenis
Favoriete vakantieland: Frankrijk, in het specifiek Normandië
FOTOGRAFIE Sandra Aartman